Podsłuch, czyli praktyka nagrywania rozmów lub innych form komunikacji od zawsze wzbudzała zarówno wiele kontrowersji, jak i emocji. Niezwykle wiele osób niejednokrotnie się zastanawia, czy założenie urządzenia podsłuchowego bądź nagrywanie rozmów z osobami trzecimi jest legalne. W zdecydowanej większości przypadków ta wiedza jest nam potrzebna w sytuacji, kiedy chcemy udowodnić czyjąś winę w trakcie postępowania sądowego. Jak tak naprawdę podsłuch plasuje się w świetle polskiego prawa? Jest to temat niezwykle obszerny, jednakże w poniższym artykule postaram się skupić na najbardziej nurtujących zagadnieniach związanych ze stosowaniem podsłuchu.
Czy podsłuch jest karalny?
Pozyskiwanie w sposób sprzeczny z obowiązującym prawem informacji poprzez nielegalne rejestrowanie rozmów podlega sankcji karnej, opartej na art. art. 267 Kodeksu Karnego. Zgodnie z brzmieniem wyżej przywołanego artykułu, odpowiedzialności karnej podlega ten, kto w celu uzyskania informacji, do której nie jest uprawniony, zakłada lub posługuje się urządzeniem podsłuchowym, wizualnym albo innym urządzeniem lub oprogramowaniem. Karą grożącą za niniejsze przestępstwo może być grzywna, kara ograniczenia wolności – bądź kara pozbawienia wolności do lat 2. Analogicznej karze podlega również ten, która ujawni innej osobie uzyskaną w ten sposób informację. W takim wypadku, Sąd uzna delikwenta za winnego popełnienia niniejszego przestępstwa w przypadku, gdy sprawca działał w zamiarze bezpośrednim – co oznacza, iż chciał popełnić dane przestępstwo i działał z pełną świadomością swoich poczynań.
Co zrobić, gdy ktoś nas podsłuchuje?
Omawiane przestępstwo z art. 267 k. k. nie jest przestępstwem ściganym z urzędu. Oznacza to, iż osoba podsłuchiwana chcąc, aby sprawca został ukarany, musi zwrócić się ze stosownym wnioskiem o wszczęcie postępowania karnego z jednoczesnym przedłożeniem wniosku o ściganie, jeżeli osobiście padła ofiarą podsłuchu.
Jakie urządzenia są stosowane do podsłuchu?
Sprawca do zarejestrowania rozmowy może użyć w zasadzie wszelkich urządzeń, które posiadają funkcję utrwalania dźwięku bądź obrazu. W rezultacie, najczęściej są to dyktafon, aparat fotograficzny, czy magnetofon.
Kiedy podsłuch jest legalny?
W tym miejscu należy wyjaśnić szczególnie istotną kwestię dotyczącą podsłuchu, jaką jest poufność.
Aby stwierdzić, iż rozmowa została zarejestrowana nielegalnie należy ustalić, iż miała ona charakter poufny. Wyżej wspomniana sankcja karna przewidziana jest dla osoby, która uzyskuje i uwiecznia informacje dla niej nieprzeznaczone. Analizując powyższe stwierdzić należy, iż jeżeli osoba będąca uczestnikiem danego wydarzenia rozpocznie nagrywanie – chociażby niejawnie, w sposób potajemny – to jednocześnie uzyskuje oraz uwiecznia informacje przeznaczone właśnie dla niej. W rezultacie – nie podlega wtenczas odpowiedzialności karnej. Idąc dalej – zasadniczo przyjmuje się, iż osoba rejestrująca rozmowę nie popełnia czynu zabronionego dopóty, dopóki osobiście jest stroną tejże rozmowy. Wynika to z faktu, iż informacje w ten sposób przekazywane przeznaczone są równocześnie dla niej – czego efektem jest, iż staje się ona podmiotem w pełni uprawnionym do uzyskiwania owych informacji w danej rozmowie.
Czy w prawie cywilnym podsłuch jest nielegalny?
W tym miejscu należy zaznaczyć, iż osoba, która dopuszcza się rejestracji rozmowy może ponieść konsekwencje prawne nie tylko na gruncie prawa karnego, ale i także cywilnego. Niekiedy również dochodzi do sytuacji, w których prawo karne nie uznaje danego działania za nielegalne – jednakże osoba dopuszczająca się rejestracji rozmowy może ponieść odpowiedzialność na gruncie prawa cywilnego – i na odwrót. Posługując się przykładem – osoba, która została nagrana, może wystąpić do sądu z odpowiednim pozwem o naruszenie jej dóbr osobistych. Jednocześnie – utrwalenie przebiegu rozmowy osób trzecich dokonane przez osobę prywatną stanowi co do zasady dowód dopuszczalny w postępowaniu sądowym, niemniej okoliczność ta sama przez się nie kreuje uprawnienia do podsłuchu i nie wyłącza odpowiedzialności karnej sprawcy takiego czynu (III KK 265/15). Jednakże zważyć należy, iż wszystko zależy od indywidualnych okoliczności danej sprawy.
Czy nagrana rozmowa może być dowodem w sprawie o rozwód?
Co do zasady – na gruncie postępowania cywilnego – nośniki, które zawierają zapisy dźwięków lub obrazów mogą być traktowane jako dowód w postępowaniu cywilnym w ten sam sposób, co zeznania świadków, przesłuchania stron, opinie biegłych czy inne dokumenty. Jednakże na powyższe pytanie udzielę wnikliwej odpowiedzi w moim następnym artykule (LINK), gdzie skupię się sensu stricto na niniejszym zagadnieniu, wymagającym szerszego omówienia.
Adwokat
Marek Kowalewicz
