Na rodzicach spoczywają pewne prawa i obowiązki względem ich dziecka, których zaniedbanie bądź nadużywanie może doprowadzić do ograniczenia, a nawet pozbawienia wykonywania władzy rodzicielskiej. Czym tak naprawdę jest władza rodzicielska i jak nie dopuścić do uszczerbku jej wykonywania?
Władza rodzicielska
Sprawy rodzinne zawsze są trudne i wymagają szczególnej uwagi. Według treści art. 95 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego zakres wykonywania władzy rodzicielskiej w szczególności obejmuje prawo i obowiązek rodziców do wykonywania pieczy nad dzieckiem i jego majątkiem oraz wychowywania z poszanowaniem jego godności oraz praw. Ponadto, władza rodzicielska powinna być wykonywana w taki sposób, jak wymaga tego dobro dziecka i interes społeczny. Należy otoczyć dziecko odpowiednią troską, aby umożliwić mu należyty rozwój nie tylko fizyczny, ale i również duchowy, dzięki któremu zostanie odpowiednio przygotowane do dorosłego życia w społeczeństwie. Co do zasady, władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom do ukończenia przez dziecko 18 lat. Niekiedy występują jednak pewne okoliczności, które prowadzą do jej ograniczenia bądź całkowitego pozbawienia.
Sposoby ograniczenia władzy rodzicielskiej lub jej pozbawienia
Ograniczenie władzy rodzicielskiej może nastąpić:
- z urzędu, na skutek zawiadomienia sądu opiekuńczego przez szkołę, policję bądź sąd
- na wniosek
Ograniczenie władzy rodzicielskiej – przesłanki
Ograniczenie władzy rodzicielskiej może nastąpić w sytuacji, gdy występują pewne przeszkody o charakterze obiektywnym i zasadniczym, które utrudniają – bądź uniemożliwiają wykonywanie opieki rodzicielskiej w prawidłowy sposób. Ograniczenie władzy rodzicielskiej może nastąpić:
- Z powodu niezawinionego ograniczenia praw rodzicielskich – czyli dla dobra dziecka, z uwagi na fakt braku porozumienia pomiędzy rodzicami w kwestii wychowania dziecka – może to nastąpić wskutek rozwodu, separacji bądź unieważnienia małżeństwa. Sąd może pozostawić obojgu rodzicom pełną władzę rodzicielską, jeżeli przedstawią oni zgodne, pisemne porozumienie o sposobie jej wykonywania, które będzie niesprzeczne z dobrem dziecka. Jeżeli brak jest owego porozumienia – sąd może powierzyć pełnię władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, natomiast drugiemu ograniczyć – przykładowo jedynie do współdecydowania z drugim rodzicem o najistotniejszych sprawach dziecka, np. wyboru szkoły.
- Z powodu zawinionego ograniczenia praw rodzicielskich, jeśli rodzic zachowuje się w taki sposób, iż może to zagrażać dobru oraz bezpieczeństwu dziecka. W takiej sytuacji sąd, na podstawie art. 109 k.r.o. może wydać stosowne zarządzenia, które mogą dotyczyć zobowiązania się rodziców do określonego postępowania, skierowania ich do odpowiedniej placówki bądź specjalisty terapii
rodzinnej – a nawet zarządzenia stałego nadzoru kuratora nad wykonywaniem władzy rodzicielskiej.
Pozbawienie władzy rodzicielskiej – przesłanki
Władza rodzicielska może zostać odebrana jednemu bądź obojgu rodzicom w przypadku:
- występowania trwałej przeszkody w jej wykonywaniu (np. rodzic przebywa w zakładzie karnym)
- rażącego zaniedbania obowiązków rodzicielskich względem dziecka (np. nieutrzymywanie kontaktów z dzieckiem)
- nadużywania władzy rodzicielskiej ( np. znęcanie się nad dzieckiem, zmuszanie go do pracy)
- gdy pomimo udzielonej pomocy – nie ustały przyczyny zastosowanych przez sąd wyżej wymienionych zarządzeń, dotyczących sytuacji, gdy dobro dziecka jest zagrożone (zwłaszcza, jeśli rodzice trwale nie interesują się dzieckiem)
Warto podkreślić, iż pozbawienie praw rodzicielskich skutkuje utratą jakiejkolwiek możliwości uczestniczenia w wychowaniu dziecka, zarządzania jego majątkiem czy też podejmowania decyzji dotyczących jego przyszłej edukacji. Wskazać przy tym należy, iż ograniczenie władzy rodzicielskiej czy też jej pozbawienie w żaden sposób nie wpływa na obowiązek alimentacyjny rodziców względem dziecka, a także na ich prawo do kontaktów z nim oraz na dziedziczenie po rodzicach. Po więcej informacji na temat prawa rodzinnego, zapraszam do kontaktu telefonicznego lub osobistego.
Marek Kowalewicz
Adwokat
